Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin disiplini sağlamak amacıyla uygulanan yaptırımlar arasında en ağır idari cezalardan biri olan hücreye koyma cezası, hükümlünün belirli süreyle tek başına bir hücrede tutulması ve diğer mahkûmlarla her türlü temasının kesilmesi şeklinde uygulanır. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 44. maddesi, bu cezanın usulünü, süresini ve hangi eylemler sonucu uygulanacağını ayrıntılı şekilde düzenlemiştir.

1. Hücre Cezasının Tanımı

5275 sayılı Kanun’un 44. maddesine göre, hücreye koyma cezası, hükümlünün bir günden yirmi güne kadar süreyle, açık havaya çıkma hakkı saklı kalmak üzere, geceli gündüzlü bir hücrede tek başına tutulması ve her türlü temastan yoksun bırakılmasıdır. Bu ceza, yalnızca disiplin suçu işleyen hükümlülere ve belirli ağır eylemlere karşı uygulanabilir.

2. Hücre Cezasının Süresi ve Eylemlere Göre Ayrımı

Hücre cezası, işlenen fiilin ağırlığına göre iki ana grupta sınıflandırılmaktadır:

A) 1 Günden 10 Güne Kadar Hücreye Koyma Gerektiren Eylemler

Şu fiilleri işleyen hükümlülere 1–10 gün arası hücre cezası verilebilir:

• Kurum eşyalarına zarar vermek

• Tünel kazmaya veya firara teşebbüs

• Hükümlü ve tutukluları idareye karşı kışkırtmak

• Cezaevi içi baskı ve menfaat grubu oluşturmak

• Yasak eşya sokmak ya da bulundurmak

• Sayım veya aramaya direnmek

• Rüşvet teklif etmek

• Görevlilere hakaret/tehdit

• Hırsızlık veya kasıtlı zarar

• İzin süresini özürsüz 2 gün aşmak

• Açlık grevi, ölüm orucu teşviki

• Alkol sokmak, bulundurmak veya içmek

B) 11 Günden 20 Güne Kadar Hücreye Koyma Gerektiren Eylemler

Aşağıdaki ağır ihlaller, 11–20 gün arası hücre cezasını gerektirir:

• Cezaevinde isyan çıkarmak

• Kasten yangın çıkarmak

• Adam öldürmek veya öldürmeye teşebbüs

• Ağır yaralama ve cinsel suçlar

• Cezaevine silah, patlayıcı, cep telefonu gibi yasaklı alet sokmak

• Görevli ya da mahkûmu rehin almak

• Suç örgütü propagandası veya sembollerinin kullanımı

• Kurum görevlilerine rüşvet vermek

3. Hücre Cezasının Uygulanma Usulü

Hücre cezası:

• İdare ve Gözlem Kurulu kararıyla

• Disiplin Kurulu incelemesi sonrasında
  verilir.

Hücre koşulları, temel yaşamsal ihtiyaçların karşılanabileceği düzeyde olmalı; hükümlünün sağlığını bozacak nitelikte olmamalıdır.

4. Hücredeyken Görüşme ve Savunma Hakları

Hücreye koyma cezası uygulanıyor olsa dahi, hükümlünün aşağıdaki haklarına engel konulamaz:

• Avukatıyla görüşme

• Resmî ve yetkili mercilerle iletişim
  Bu durum, adil yargılanma ve savunma hakkının bir gereğidir.

5. Açık Havaya Çıkma Hakkı Saklıdır

Hükümlü, hücreye konulsa dahi günde en az bir saat açık havaya çıkma hakkını korur. Bu uygulama, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesi kapsamında “insan onuruna uygun infaz” ilkesiyle de doğrudan ilişkilidir.

6. Hücre Cezasının Hukuki Niteliği ve Denetimi

Hücre cezası, idari nitelikte bir yaptırım olup, infaz hukukunun disiplin cezası türlerinden biridir. Uygulamada keyfiyetin önüne geçmek amacıyla:

• İdari Yargı denetimine açıktır.

• Cumhuriyet Savcılığı, cezaevi idaresini denetleme yetkisine sahiptir.

• Cezaevi izleme kurulları, uygulamayı raporlayabilir.

Sonuç

Cezaevinde hücreye koyma cezası, hem caydırıcı hem de cezaevi disiplinini sağlamak amacıyla uygulanan en sert idari yaptırımlardan biridir. Ancak bu cezanın uygulanması sıkı kurallara bağlanmış, belirli süre ve sınırlamalar getirilmiş ve hükümlülerin temel insan haklarını ihlal etmeyecek şekilde şekillendirilmiştir. Hükümlülerin bu süreçteki haklarını bilmeleri, keyfî muameleye karşı etkili başvuru yollarını kullanmaları açısından büyük önem taşır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Hücre cezası nedir?
Hükümlünün tek kişilik bir hücrede, her türlü temastan yoksun bırakılarak belirli süreyle cezalandırılmasıdır.

2. Kaç gün uygulanabilir?
1 günden 20 güne kadar süreyle uygulanabilir.

3. Her suç için uygulanabilir mi?
Hayır, sadece Kanun’da belirtilen disiplin suçları için uygulanabilir.

4. Hücre cezası sırasında açık havaya çıkılabilir mi?
Evet. Günde en az bir saat açık havaya çıkma hakkı saklıdır.

5. Avukatla görüşme engellenebilir mi?
Hayır. Hücre cezası süresince avukatla görüşme hakkı sınırlanamaz.

6. Hangi eylemler hücre cezasını gerektirir?
İsyan çıkarmak, firara teşebbüs, kasten yangın, rehin alma, cinsel saldırı gibi eylemler bu kapsamdadır.

7. Hücre cezası sağlık hakkını etkiler mi?
Hayır. Sağlık hizmetlerine erişim hakkı devam eder.

8. Cezaevine telefon sokmak hücre cezası sebebi midir?
Evet. Elektronik haberleşme araçlarının kuruma sokulması 11–20 gün hücre cezası gerektirir.

9. Cezaevi görevlisine hakaret etmek ne kadar ceza gerektirir?
1–10 gün arası hücre cezasına sebep olur.

10. Hücre cezası idari yargıya taşınabilir mi?
Evet. İdari işlemin iptali için idare mahkemelerine başvurulabilir.

11. Ceza izninden dönmeyen mahkûma hücre cezası verilir mi?
Özürsüz şekilde 2 günü aşan gecikmelerde 1–10 gün hücre cezası verilebilir.

12. Cezaevine alkol sokmak hücre cezası sebebi midir?
Evet. Bu fiil açıkça madde 44 kapsamında sayılmıştır.

13. Hücredeyken aileyle telefon görüşmesi yapılabilir mi?
Cezaevi yönetmeliğine göre hücre cezası süresince görüş hakkı sınırlanabilir.

14. Hücre koşulları neye göre düzenlenir?
Temel yaşamsal ihtiyaçların karşılanacağı şekilde düzenlenmelidir.

15. Hücre cezası keyfî olarak verilebilir mi?
Hayır. Disiplin kurulu kararı ve gerekçeli işlem gerekir.

Cezaevinde disiplin uygulamaları ve hücre cezasına ilişkin haklarınız hakkında danışmak için https://sinanakalin.av.tr/ adresini ziyaret edebilir ya da doğrudan iletişim sayfamızdan bizimle irtibata geçebilirsiniz.