Ceza yargılamasında yargının iş yükünü azaltmak, basit yapılı ve sabit delilli suçlarda hızlı, etkili ve adil çözümler üretmek amacıyla düzenlenen özel usullerden biri seri muhakeme usulüdür. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesi uyarınca 2019 yılında yeniden düzenlenen bu usul, bazı suçlara ilişkin yargılamanın klasik dava açma yoluna başvurulmadan, savcılık makamı öncülüğünde ve şüphelinin kabulüne dayalı olarak sonuçlandırılmasını sağlar.

1. Seri Muhakeme Usulü Nedir?

Seri muhakeme usulü, bazı hafif nitelikli ve sabit delilli suçlarda, kamu davası açılmadan önce Cumhuriyet savcısının belirlediği yaptırım doğrultusunda, şüphelinin müdafii huzurunda kabulü üzerine mahkemece hüküm verilmesi suretiyle uygulanan özel bir yargılama usulüdür.

Amaç:

• Ceza adalet sisteminin hızlandırılması

• Yargının iş yükünün azaltılması

• Sanığın lehine, ölçülü ve hızlı sonuç alınması

2. Hangi Suçlar Seri Muhakeme Usulüne Tabi? – CMK m.250/1

Seri muhakeme usulü, sadece kanunda açıkça belirtilen suçlarda uygulanabilir. Bu suçlar şunlardır:

Türk Ceza Kanunu kapsamındaki suçlar:

1. Hakkı olmayan yere tecavüz (m.154/2-3)

2. Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (m.170)

3. Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (m.179/2-3)

4. Gürültüye neden olma (m.183)

5. Parada sahtecilik (m.197/2-3)

6. Mühür bozma (m.203)

7. Resmî belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (m.206)

8. Kumar oynanması için yer temini (m.228/1)

9. Başkasına ait kimlik bilgilerinin kullanılması (m.268)

Diğer kanunlardaki bazı suçlar:

• 6136 sayılı Kanun’un 13/3 ve 15/1-3. maddelerinde belirtilen suçlar

• 6831 sayılı Orman Kanunu m.93/1

• 1072 sayılı Kanun m.2

• 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ek m.2/1

3. Uygulama Şartları – CMK m.250/2-3

• Şüpheli, müdafii huzurunda seri muhakeme usulünü kabul etmelidir.

• Cumhuriyet savcısı bu usulü şüpheliye teklif eder.

• Şüpheli kabul etmezse, yargılama genel hükümlere göre devam eder.

• Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda tüm şüphelilerin kabulü gerekir.

4. Yaptırımın Belirlenmesi – CMK m.250/4-5

Savcı, TCK m.61’e göre temel cezayı belirler. Ardından:

• Varsa zincirleme suç indirimi uygulanır

• Cezada yarı oranında indirim yapılır

• Hapis cezası varsa, TCK m.50 uyarınca seçenek yaptırımlara çevrilebilir

• Şartları varsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) da uygulanabilir

5. Mahkeme Süreci – CMK m.250/8-9

• Savcı, talep yazısı ile görevli mahkemeye başvurur

• Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinler

• Talep uygun görülürse, savcının önerdiği yaptırımdan daha ağır olmamak üzere hüküm kurar

• Uygun görülmezse, dosya genel hükümlerle işlem yapılmak üzere iade edilir

• Mazeretsiz olarak duruşmaya katılmayan şüpheli, usulden vazgeçmiş sayılır

6. Seri Muhakeme Usulü Uygulanamayacak Hâller – CMK m.250/11–13

Aşağıdaki durumlarda seri muhakeme usulü uygulanmaz:

• Suç iştirak hâlinde işlenmişse ve taraflardan biri kabul etmiyorsa

• Suçla birlikte, bu usul kapsamında olmayan başka bir suç işlenmişse

• Şüpheliye ulaşılamıyorsa (adres tespiti yapılamıyor veya yurtdışında)

• Şüpheli çocuk ya da akıl hastası ise

7. İtiraz Hakkı – CMK m.250/14

Mahkemece verilen karara karşı, şüpheli veya müdafii itiraz edebilir.
İtiraz, sadece şartların oluşup oluşmadığına ve usul uygunluğuna göre incelenir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Seri muhakeme usulü nedir?

Seri muhakeme, bazı suçlarda klasik dava açma yoluna başvurulmadan, savcılık tarafından belirlenen yaptırımın mahkemece hükme bağlandığı özel bir yargılama usulüdür.

Her suçta seri muhakeme uygulanabilir mi?

Hayır. Sadece CMK m.250’de sayılan belirli suçlar bakımından uygulanabilir.

Şüpheli seri muhakemeyi reddederse ne olur?

Yargılama, genel hükümlere göre devam eder. Reddetmek, şüphelinin aleyhine delil olarak kullanılamaz.

Bu usulde avukat zorunlu mu?

Evet. Müdafiin huzurunda kabul şartı vardır. Müdafii olmadan usul geçerli olmaz.

Seri muhakeme sonucu verilen karara itiraz edilebilir mi?

Evet. Karara karşı itiraz yolu açıktır. Ancak sadece usul ve şekil yönünden incelenir.

Şüpheli ifadesini geri çekebilir mi?

Usul tamamlanmadan önce şüpheli geri adım atarsa genel hükümlere göre işlem yapılır. Tamamlandıktan sonra ise hüküm kurulur.

Seri muhakeme sonucu verilen ceza sabıka kaydına işler mi?

Evet, mahkeme kararıyla verilen yaptırım hüküm niteliğindedir, sabıka kaydına işlenir. Ancak HAGB uygulanmışsa, hüküm açıklanmaz.

Sonuç

Seri muhakeme usulü, ceza yargılamasında etkinlik ve hız hedeflenerek getirilen önemli bir yargılama alternatifidir. Şüphelinin müdafii huzurunda ve rızası ile kabul ettiği bu süreç, kamu davasının açılmasını beklemeden yargılamanın tamamlanmasına olanak tanır. Ancak usule sıkı sıkıya uyulması, adil yargılanma hakkı açısından büyük önem arz eder.